Το Λασίθι είναι γνωστό ως η «άλλη» Κρήτη! Πανέμορφες ακρογιαλιές, ψηλά βουνά, εντυπωσιακά φαράγγια, κατάφυτα οροπέδια, ζωντανά αστικά κέντρα, γραφικά χωριά, έντονη νυχτερινή ζωή και πεντανόστιμο φαγητό είναι μόνο λίγα από αυτά που θα συναντήσετε σε αυτή την γωνιά της Κρήτης.
Λίγα λόγια για την περιοχή
Το Λασίθι είναι η ανατολικότερη περιφερειακή ενότητα της Κρήτης και συνορεύει με τον νομό Ηρακλείου, έχοντας ως φυσικό σύνορο την οροσειρά Δίκτη. Πρόκειται για την λιγότερο κατοικημένη περιφέρεια του νησιού, με τον πληθυσμό της να υπολογίζεται μόλις στους 75.900 κατοίκους! Παρόλο που το έδαφος του Λασιθίου είναι κυρίως ορεινό, έχει να επιδείξει υπέροχες αμμώδεις παραλίες και γραφικούς ορμίσκους, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες προσφέρει σε όποιον το επισκέπτεται μια διαφορετική οπτική της Κρήτης. Παρακάτω επέλεξα για εσάς, όσα θεωρώ ότι πρέπει να δει κάποιος που επισκέπτεται τη περιοχή για πρώτη φορά.
10) Ελιά του Αζοριά
Στο βορειοδυτικό κομμάτι της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου, κοντά στον αρχαιολογικό χώρο του Αζοριά, θα έρθετε αντιμέτωποι με το Μνημειακό Ελαιόδεντρο του Αζοριά. Λέγεται ότι η συγκεκριμένη ελιά είναι η αρχαιότερη στον κόσμο! Υπολογίζεται ότι το δέντρο φυτεύτηκε κάπου μεταξύ 1350 και 1100 π.Χ. και ο κορμός του έχει πλέον περίμετρο πάνω από 22 μέτρα στη βάση του! Στους Ολυμπιακούς του 2004, μετά από πρόταση των κατοίκων της περιοχής και του Δήμου Ιεράπετρας, η νικήτρια του Μαραθωνίου Γυναικών, Naoko Takahashi, στεφανώθηκε με κλαδί από το ελαιόδεντρο αυτό που κόπηκε με ειδική τελετή.
9) Ιερά Μονή Τοπλού
Η Ιερά Μονή Τοπλού είναι ένα από τα πλουσιότερα και σημαντικότερα από ιστορική άποψη μοναστήρια της Ελλάδας. Βρίσκεται στην Κοινότητα Παλαικάστρου του δήμου Σητείας και είναι κτισμένη ακρωτήρι του Σαμωνίου ή Κάβο Σίδερου. Η αρχική μονή φέρεται να κτίστηκε τον 15ο αιώνα και είχε και στοιχεία φρουρίου, αφού προπύργιο της κρητικής αντίστασης, αλλά καταστράφηκε το 1612 λόγω σεισμού! Κατόπιν, ανοικοδομήθηκε με την οικονομική ενίσχυση των Βενετών κυρίαρχων του νησιού, ωστόσο καταστράφηκε εκ νέου κατά την περίοδο της οθωμανικής κατάκτησης. Σήμερα στο μοναστήρι φυλάσσονται πολύ σπουδαίες εικόνες και αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης, ενώ λειτουργεί μουσείο Χαλκογραφιών και Ελληνικών Λαϊκών Χαρακτικών με έργα από τους μοναχούς του Αγίου Όρους του 18ου-19ου αιώνα! Τέλος, αν βρεθείτε στην Ιερά Μονή Τοπλού θα πρέπει οπωσδήποτε να προμηθευτείτε την τοπική τσικουδιά, η οποία παράγεται εκεί και είναι φανταστική.
8) Ιερός Ναός Παναγίας Κεράς
Πολύ κοντά στον Άγιο Νικόλαο και μια ανάσα από το χωριό Κριτσά, θα βρείτε τον Βυζαντινό Ναό της Παναγίας Κεράς, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο συγκεκριμένος ναός δεν είναι γνωστός πότε άρχισε να κατασκευάζεται, ενώ αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι αποτέλεσμα πολυάριθμων επεμβάσεων ανά τους αιώνες. Πάντως θεωρείται ότι κατασκευάστηκε αρχικά ως μονόχωρος ναός με τρούλο κατά τους βυζαντινούς χρόνους. Το παλαιότερο στρώμα τοιχογραφιών του κεντρικού κλίτους χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, ενώ είναι ιδιαίτερα γνωστός για τις διατηρημένες βυζαντινές τοιχογραφίες του 14ου αιώνα! Έχουν φιλοτεχνηθεί σε διαφορετικές εποχές και απεικονίζουν το Συμπόσιο του Ηρώδη, τη Βρεφοκτονία, το Μυστικό Δείπνο, την Ψυχοστασία και άλλες σκηνές της εκκλησιαστικής παράδοσης. Η είσοδος στον ναό κοστίζει 3ε.
7) Ζάκρος
Σε ένα από τα ανατολικότερα σημεία ολόκληρης της Κρήτης θα βρείτε το χωριό Ζάκρος, το οποίο χωρίζεται συνήθως σε Άνω Ζάκρο, το τμήμα που βρίσκεται ψηλότερα στο λόφο και σε Κάτω Ζάκρο, το τμήμα που είναι κοντά στη θάλασσα. Ένα φαράγγι, γνωστό ως το «Φαράγγι των νεκρών» διασχίζει τόσο το πάνω όσο και το κάτω τμήμα της αρχαίας πόλης και φέρει το όνομά του από τους πολυάριθμους τάφους της Μινωικής Εποχής, που βρέθηκαν στις σπηλιές κατά μήκος των πλευρών του. Η Κάτω Ζάκρος μπορεί σήμερα να είναι ένα μικρό ψαροχώρι, αλλά στην αρχαιότητα αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό λιμάνι των Μινωιτών και ένα από τα τέσσερα κύρια διοικητικά κέντρα τους μαζί με την Κνωσό, τα Μάλια και την Φαιστό! Μάλιστα, στον αρχαιολογικό χώρο της Κάτω Ζάκρου θα θαυμάσετε τα ερείπια του Μινωικού Ανάκτορου, το οποίο εκτιμάται οτι χτίστηκε γύρω στο 1600 π.Χ.! Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο κοστίζει 6ε.
6) Ιεράπετρα
Η Ιεράπετρα είναι η μεγαλύτερη πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου και η τέταρτη μεγαλύτερη της Κρήτης. Πρόκειται για μια φιλόξενη πόλη, με όμορφες παραλίες, ιστορικά αξιοθέατα, καλό φαγητό και έντονη νυχτερινή ζωή. Όσον αναφορά τις παραλίες οι ωραιότερες και πιο δημοφιλείς είναι η Αποβάθρα, η Μεγάλη Παραλία, η Αγία Φωτιά, ο Μακρύς Γιαλός και ο Μύρτος. Στα αξιοθέατα τώρα δεν γίνεται να φύγετε από την πόλη χωρίς να περάσετε μια βόλτα από το Ενετικό Φρούριο Καλές, ενώ εξίσου ενδιαφέροντα είναι το σπίτι του Ναπολέοντα, το Ψηφιακό Μουσείο, το τζαμί, ο ναός του Αφέντη Χριστού και τα Γουρνιά.
5) Λίμνη Βουλισμένη
Στην μέση της λίστας συναντάμε ένα ακόμη υπέροχο φυσικό αξιοθέατο της περιοχής, την Λίμνη Βουλισμένη. Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης του Αγίου Νικολάου και έχει διάμετρο 137 και βάθος 48.8 μέτρα! Μάλιστα είναι γνωστή από την αρχαιότητα, αφού σύμφωνα με τον μύθο η Θεά Αθηνά λουζόταν σε αυτήν! Η αλήθεια πάντως είναι ότι δεν είναι λίμνη, καθώς συνδέεται με την θάλασσα μέσω ενός στενού καναλιού! Πρόκειται για την ατραξιόν της πόλης, γύρω από την οποία χτυπάει η καρδιά ολόκληρου του Αγίου Νικολάου. Προτείνω να καθίσετε για καφέ ή φαγητό σε ένα από τα μαγαζάκια που υπάρχουν στην περιοχή και να χορτάσετε την πανοραμική θέα της λίμνης.
4) Οροπέδιο Λασιθίου
Το Οροπέδιο Λασιθίου είναι το μεγαλύτερο σε έκταση οροπέδιο της Κρήτης και βρίσκεται στα δυτικά της περιφερειακής ενότητας σε υψόμετρο 800-850 μέτρων! Σύμφωνα με την μυθολογία ήταν η γενέτειρα του θεού Δία, ενώ είναι από τα λίγα σημεία του νησιού που τους χειμερινούς μήνες γεμίζουν χιόνι. Η πρόσβαση εκεί δεν είναι εύκολη, αφού για να το προσεγγίσετε θα πρέπει να διανύσετε μια διαδρομή γεμάτη απότομες στροφές. Όμως το συγκεκριμένο μέρος θα σας αποζημιώσει, αφού θα έρθετε αντιμέτωποι με μια διαφορετική πλευρά του νησιού. Ο κύριος λόγος που το οροπέδιο είναι γνωστό είναι οι γραφικοί του ανεμόμυλοι. Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, το οροπέδιο Λασιθίου ήταν ένα από τα πρώτα αιολικά πάρκα της Ευρώπης, διαθέτοντας μάλιστα περίπου 10-13 χιλιάδες ανεμόμυλους! Έτσι αντλούσαν τα υπόγεια ύδατα, με τα οποία πότιζαν τις καλλιέργειες τους οι κάτοικοί των γύρω ημιορεινών χωριών! Βρισκόμενοι εκεί, δεν πρέπει να χάσετε την ευκαιρία να επισκεφτείτε και κάποια από αυτά, με πιο γραφικά από αυτά τον Αγ. Γεώργιο και το Ψυχρό.
3) Φοινικόδασος του Βάι
Στην όγδοη θέση έχω τοποθετήσει ένα από τα ομορφότερα και προσωπικά αγαπημένα μου σημεία του Λασιθίου. Το Φοινικόδασος του Βάι βρίσκεται στο ανατολικότερο άκρο της Κρήτης, δίπλα στην θάλασσα και αποτελεί ένα από 19 Αισθητικά Δάση της Ελλάδας! Ο λόγος ένταξής του στην κατηγορία προστατευόμενων φυσικών περιοχών είναι η ύπαρξη του ενδημικού Κρητικού φοίνικα. Ο συγκεκριμένος φοίνικας είναι γνωστός από τη Μινωική εποχή και ονομάζεται φοίνικας του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii)! Η έκταση του δάσους είναι 20 εκτάρια και η ονομασία του προέρχεται από την τοπική διάλεκτο, στην οποία οι φοίνικες ονομάζονται Βάγιες ή Βάγια. Μπροστά από το φοινικόδασος απλώνεται μια μεγάλη οργανωμένη παραλία με ξανθή άμμο.
2) Σπιναλόγκα
Ένα από τα πιο διάσημα σημεία της περιοχής είναι αδιαμφισβήτητα η Σπιναλόγκα. Η Σπιναλόγκα ή Καλυδώνα είναι ένα μικρό νησάκι, το οποίο οχυρώθηκε άριστα από τους Βενετούς τόσο από κατασκευαστικής και αρχιτεκτονικής άποψης όσο και από απόψεως αισθητικής. Φυσικά, ο λόγος που τραβάει το ενδιαφέρον των τουριστών η συγκεκριμένη βραχονησίδα είναι η ταραχώδης ιστορία της. Στις 30 Μαίου του 1903 υπογράφηκε η απόφαση για να μετατραπεί η Σπιναλόγκα σε νησί των λεπρών και στις 13 Οκτωβρίου 1904 μεταφέρθηκαν εκεί 251 ασθενείς, 148 άνδρες και 103 γυναίκες! Το Λεπροκομείο λειτούργησε έως το 1957, ενώ έπειτα για αρκετές δεκαετίες η Σπιναλόγκα έμεινε αναξιοποίητη. Τα τελευταία χρόνια το νησί έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των τουριστών, με καταλυτικό παράγοντα να παίζει το βιβλίο και η σειρά «το Νησί» της Βικτόρια Χίσλοπ. Μάλιστα σήμερα αποτελεί το πρώτο σε επισκεψιμότητα αξιοθέατο της Κρήτης μετά την Κνωσό! Η είσοδος κοστίζει 8 ευρώ και μπορείτε να το προσεγγίσετε με καραβάκι από την Πλάκα και την Ελούντα.
1) Χρυσή-Κουφονήσι
Από την κορυφή της λίστας δεν θα μπορούσαν να λείπουν φυσικά τα δύο μικρά νησάκια που ανήκουν στην Περιφερειακή ενότητα Λασιθίου. Αναφέρομαι φυσικά στην μαγευτική Χρυσή, που βρίσκεται απέναντι από την Ιεράπετρα και το γοητευτικό Κουφονήσι που συναντάμε απέναντι από τον Μακρύ Γιαλό. Το πιο διάσημο από τα δύο είναι φυσικά η Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι όπως λεγόταν παλαιότερα, το όποιο διαθέτει παραλίες με χρυσαφένιες αμμουδιές και πεντακάθαρα γαλάζια νερά. Το άλλοτε άγνωστο μέρος, που επέλεγαν μόνο οι «ψαγμένοι» για ελεύθερο κάμπινγκ έχει μετατραπεί σε έναν επίγειο παράδεισο με ομπρέλες, ξαπλώστρες και καντίνες. Η πιο γνωστή παραλία του νησιού ονομάζεται Μπελεγρίνα, ενώ υπάρχουν κι άλλες ακτές προς εξερεύνηση, όπως είναι το Καταπρόσωπο και οι Βάγκες.
Από την άλλη το Κουφονήσι (ή Λεύκη) θεωρείται ακόμη ένας ανεξερεύνητος θησαυρός, αφού δεν είναι ευρέως γνωστό στους τουρίστες. Έχει καστανόχρωμες αμμουδιές, λευκά βράχια και χαμηλή βλάστηση, ενώ παρουσιάζει και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς έχει βρεθεί εδώ ένα αρχαίο θέατρο του 2ου αιώνα μ.Χ. και τα απομεινάρια ενός οικισμού. Και τα δύο νησάκια ανήκουν στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, ενώ μπορείτε να τα προσεγγίσετε με καραβάκια που ξεκινούν από την Ιεράπετρα και τον Μακρύ Γιαλό αντίστοιχα.
Πώς θα πάτε
Ο πιο εύκολος και οικονομικός τρόπος για να μεταβεί κάποιος στην Κρήτη είναι αεροπορικώς. Η Θεσσαλονίκη συνδέεται με το Ηράκλειο και τον Κρατικό Αερολιμένα Ηρακλείου Ν. Καζαντζάκης μέσω της Ryanair, όπου με σωστό προγραμματισμό μπορεί να βρει κάποιος εισιτήρια που ξεκινούν από 48€ μετ’ επιστροφής! Ακόμη, μπορείτε να ταξιδέψετε στο νησί και με πλοίο από το λιμάνι του Πειραιά. Τέλος, από το Ηράκλειο μπορείτε να προσεγγίσετε το Λασίθι είτε με ΚΤΕΛ είτε με ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο.
Τι να φάτε
Η κρητική διατροφή, σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας του νησιού, στηρίζεται σε τοπικές, αγνές και απλές πρώτες ύλες όπως το παρθένο ελαιόλαδο, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα άγρια χόρτα αλλά και κρέατα, ψάρια και θαλασσινά. Κάποια από τα παραδοσιακά πιάτα που αξίζει να δοκιμάσετε είναι καλιτσούνια με σπανάκι, μάραθο ή αγριόχορτα, σφακιανές πίτες, κρεατότουρτα, χοχλιούς (σαλιγκάρια) μαγειρεμένους σε διάφορες συνταγές, χανιώτικο μπουρέκι, γαμοπίλαφο, μακαρόνια με ανθότυρο και βραστό ή οφτό (ψητό) κατσίκι, απάκι ή σύγκλινο (καπνιστό χοιρινό), χωριάτικα λουκάνικα αλλά και φρέσκα ψάρια και θαλασσινά. Θα τα συνοδεύσετε με άγρια χόρτα, ντάκο (κρητικό παξιμάδι με ντομάτα, ρίγανη, φέτα κι ελαιόλαδο) και γαλακτοκομικά προϊόντα όπως κρητική γραβιέρα, μυζήθρα και στάκα (κρέμα από φρέσκο γάλα). Θα γλυκαθείτε οπωσδήποτε με ξεροτήγανα, που είναι και το παραδοσιακό γλυκό για τους γάμους. Και φυσικά θα τσουγκρίσετε τα ποτήρια σας με τσικουδιά, το ποτό-σύμβολο των Κρητικών. Θα βρείτε επίσης τοπικά κρασιά, τοπικές μπίρες και αναψυκτικά. Για να δοκιμάσετε τις τοπικές γεύσεις προτείνω το Taverna Giorgos – Giovanni στην Πλάκα με θέα την Σπηναλόγκα και την Σχεδία στην Ιεράπετρα.
Εάν το άρθρο σου φάνηκε ενδιαφέρον ή συνέβαλε στην ποιοτική πληροφόρησή σου, τότε μπορείς να κάνεις like στη σελίδα μου στο facebook: o_thessalonikios ή follow στο instagram!
Μουζακίδης Παντελής